Πολυγλωσσία και πολυφωνία
Η Julia Kristeva σε ομιλία της στην Αθήνα την περασμένη Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου, αναφέρθηκε στο πεπλεγμένο φαινόμενο της διγλωσσίας. Ο μεταφραστής εκπροσωπεί για τους δικούς του τον ξένο πολιτισμό, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τον δικό του πολιτισμό, εμπλουτίζοντάς τον με νέα πολιτιστικά προϊόντα. Η ίδια, δίγλωσση θεωρητικός, γαλλίδα πολίτις βουλγαρικής καταγωγής, ενισχύει με το έργο της τα διεθνή γράμματα.
Ο κινηματογράφος είναι ένας κώδικας, μία γλώσσα ξεχωριστή. Το γεγονός όμως ότι στην Ελλάδα δεν «κρύβουμε» τις ταινίες με μεταγλώττιση και αφήνουμε και τον λεκτικό κώδικα της κάθε χώρας να μας πλησιάσει, βλέποντας μια ταινία ισπανική, γαλλική κλπ με ελληνικούς υπότιτλους, είναι μία πρακτική που μας έχει σε μεγάλο βαθμό προετοιμάσει να δεχτούμε το Άλλο, τόσο που να μην είναι πια ξένο, αλλά κάτι δικό μας, αφού σε κάθε σεκάνς οι ελληνικές λέξεις στους υπότιτλους μας θυμίζουν την ταυτότητα μας. Ένα προνόμιο, ίσως και μία ξεχωριστή ιδιότητα που μας διακρίνει από κάποιους Ευρωπαίους συμπολίτες μας.
O Roland Barthes, δάσκαλος της Kristeva, υποστήριξε ότι το έργο τέχνης βρίσκει την ολοκλήρωσή του όχι στα ίδια του τα μέσα, αλλά στο μυαλό του αποδέκτη του. Ο «αναγνώστης» ανασυνθέτει τις πληροφορίες και γίνεται ο συνδημιουργός του φιλμ.
Την ελληνικότητα που μας στερούν οι εταιρείες διανομής, που δεν μας φέρνουν τις ταινίες που θέλουμε, την συμπληρώνουμε εμείς, διαβάζοντας το φιλμ μέσα από το δικό μας ελληνικό (ή άλλο) φίλτρο. Έτσι, σε μία ταινία που αναγκάζεται να δει χωρίς υπότιτλους, ή μόνο με αγγλικούς, ο Έλληνας θεατής εγγράφει την ελληνική του ερμηνεία, και επιτελεί με αυτόν τον τρόπο το λειτούργημα του μεταφραστή, στο οποίο αναφέρεται η Kristeva: γίνεται μία «μορφή-κλειδί για τη δημοκρατία» (figure clé de la démocratie contemporaine), επιτρέποντας το Άλλο να περάσει στον πολιτισμό του. Η πολυφωνία, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δημοκρατίας, συντηρείται μόνο με προσπάθεια. Και αν ο κινηματογράφος, σαν τέχνη, ενέχει την πολυφωνία σε κάθε έκφρασή του, η γλωσσική διαφορετικότητα ενός ξένου φιλμ που γίνεται δεκτό στη χώρα μας σε ένα τόσο ευρύ επίπεδο ώστε να ενοικιάζεται από ένα «τμήμα οικιακής ψυχαγωγίας», όπως ένα video club, εξασφαλίζει, στην δική μου συνείδηση, την επιβίωση της πολυφωνίας και της διαφορετικότητας στην Ελλάδα, μια χώρα όπου η πόλωση στα πολιτικά πράγματα αγγίζει τα επίπεδα της Αμερικής.
Μαρία Μυτιληνάκη
Site του συνεδρίου: http://www.hau.gr/hau/en/conf_trans.html
Η Julia Kristeva σε ομιλία της στην Αθήνα την περασμένη Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου, αναφέρθηκε στο πεπλεγμένο φαινόμενο της διγλωσσίας. Ο μεταφραστής εκπροσωπεί για τους δικούς του τον ξένο πολιτισμό, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τον δικό του πολιτισμό, εμπλουτίζοντάς τον με νέα πολιτιστικά προϊόντα. Η ίδια, δίγλωσση θεωρητικός, γαλλίδα πολίτις βουλγαρικής καταγωγής, ενισχύει με το έργο της τα διεθνή γράμματα.
Ο κινηματογράφος είναι ένας κώδικας, μία γλώσσα ξεχωριστή. Το γεγονός όμως ότι στην Ελλάδα δεν «κρύβουμε» τις ταινίες με μεταγλώττιση και αφήνουμε και τον λεκτικό κώδικα της κάθε χώρας να μας πλησιάσει, βλέποντας μια ταινία ισπανική, γαλλική κλπ με ελληνικούς υπότιτλους, είναι μία πρακτική που μας έχει σε μεγάλο βαθμό προετοιμάσει να δεχτούμε το Άλλο, τόσο που να μην είναι πια ξένο, αλλά κάτι δικό μας, αφού σε κάθε σεκάνς οι ελληνικές λέξεις στους υπότιτλους μας θυμίζουν την ταυτότητα μας. Ένα προνόμιο, ίσως και μία ξεχωριστή ιδιότητα που μας διακρίνει από κάποιους Ευρωπαίους συμπολίτες μας.
O Roland Barthes, δάσκαλος της Kristeva, υποστήριξε ότι το έργο τέχνης βρίσκει την ολοκλήρωσή του όχι στα ίδια του τα μέσα, αλλά στο μυαλό του αποδέκτη του. Ο «αναγνώστης» ανασυνθέτει τις πληροφορίες και γίνεται ο συνδημιουργός του φιλμ.
Την ελληνικότητα που μας στερούν οι εταιρείες διανομής, που δεν μας φέρνουν τις ταινίες που θέλουμε, την συμπληρώνουμε εμείς, διαβάζοντας το φιλμ μέσα από το δικό μας ελληνικό (ή άλλο) φίλτρο. Έτσι, σε μία ταινία που αναγκάζεται να δει χωρίς υπότιτλους, ή μόνο με αγγλικούς, ο Έλληνας θεατής εγγράφει την ελληνική του ερμηνεία, και επιτελεί με αυτόν τον τρόπο το λειτούργημα του μεταφραστή, στο οποίο αναφέρεται η Kristeva: γίνεται μία «μορφή-κλειδί για τη δημοκρατία» (figure clé de la démocratie contemporaine), επιτρέποντας το Άλλο να περάσει στον πολιτισμό του. Η πολυφωνία, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δημοκρατίας, συντηρείται μόνο με προσπάθεια. Και αν ο κινηματογράφος, σαν τέχνη, ενέχει την πολυφωνία σε κάθε έκφρασή του, η γλωσσική διαφορετικότητα ενός ξένου φιλμ που γίνεται δεκτό στη χώρα μας σε ένα τόσο ευρύ επίπεδο ώστε να ενοικιάζεται από ένα «τμήμα οικιακής ψυχαγωγίας», όπως ένα video club, εξασφαλίζει, στην δική μου συνείδηση, την επιβίωση της πολυφωνίας και της διαφορετικότητας στην Ελλάδα, μια χώρα όπου η πόλωση στα πολιτικά πράγματα αγγίζει τα επίπεδα της Αμερικής.
Μαρία Μυτιληνάκη
Site του συνεδρίου: http://www.hau.gr/hau/en/conf_trans.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου