59th Berlinale /4

ΤΡΙΤΗ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2009

CHERI
United Kingdom, Germany, France, 2009, 100 min
Director: Stephen Frears
Cast: Michelle Pfeiffer, Kathy Bates, Rupert Friend, Felicity Jones

(O Kirk HONEYCUTT από το Hollywood Reporter για τον Cheri)
H ταινία είναι μια επιτομή σ’ αυτό που ονομάζομουμε «Γιούγκεν στυλ», με υπέροχα κοστούμια και μια συγκλονιστική Μισέλ . Διαδραματίζεται στο Παρίσι των πολυτελών πορνείων και διαπραγματεύεται ένα καταδικασμένο έρωτα. Εξαιρετική η μουσική του Αλεξάντερ Ντεσπλά.

FOREVER ENTHRALLED
People's Republic of China, 2009, 147 min
Director: Chen Kaige
Cast: Leon Lai, Zhang Ziyi, Sun Honglei, Chen Hong

Η αληθινή ζωή ενός μύθου. Του star της όπερας του Πεκίνου Mei Lanfang(1895-1961), μιας εξαιρετικά επιδραστικής προσωπικότητας για τα ηθη και την ιστορία της θεατρικής τέχνης της Κίνας , που είχε την εκτίμηση του Μπέρτολντ Μπρέχτ και του Τσάρλι Τσάπλιν. Ταυτόχρονα και μια τοιχογραφία των αλλαγων της χώρας του στην προσπάθεια ένταξης της στο παγκόσμιο χωριό. Αρκετοί βαρέθηκαν και έφυγαν , αλλά όσοι έμειναν είδαν ένα ενδιαφέρον φίλμ για την μοναξιά των πρωταγωνιστών, πίσω από τα φώτα και την αποδοχή του κοινού.
LONDON RIVER
Algeria, France, United Kingdom, 2009, 87 min
Director: Rachid Bouchareb
Cast: Brenda Blethyn, Sotigui Kouyate, Roschdy Zem, Sami Bouajila, Bernard Blancan
Βασισμένο σε αληθινά γεγονότα ένα ενδιαφέρον έργο με ήρωες μια μάνα κι έναν πατέρα που ψάχνουν τα παιδιά τους αντίστοιχα, το πρωινό της 7ης Ιουλίου του 2005, όταν ξέσπασε ένα απρόσμενο μπαρά ζ βομβιστικών εκρήξεων στο Λονδίνο. Το ενδιαφέρον είναι το πως οι ήρωες αντιλαμβάνονται τα γεγονότα, όντας μακρια από το κέντρο της καταστροφής, ο πατέρας μουσουλμάνος και η μητέρα χριστιανή και αποκτά μια εξαιρετική επικαιρότητα με τα πρόσφατα γεγονότα του Δεκέμβρη στην Αθήνα και πως βίωσαν τις φωτιές του κέντρου οι κάτοικοι του.

Strella
A Woman's Way
Sektion: Panorama
Παραγωγή - Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Συμπαραγωγός: Ελένη Κοσσυφίδου
Σενάριο: Πάνος Χ. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Διεύθυνση Φωτογραφίας:Ολυμπία Μυτιληναίου
Κάμερα: Γιώργος Μανιάτης
Art Direction:Πηνελόπη Βαλτή
Κοστούμια:Βασίλης Μπαρμπαρίγος
Make Up:Apollonia B. - Μαίρη Σταυρακάκη
Μαλλιά:Χρόνης Τζίμος - Σωτήρης Πατεράκης
Διεύθυνση Παραγωγής: Μιχάλης Χρήστου
Ηχος: Πάνος Τζελέκης
Μουσική:Μιχάλης Δέλτα
Μοντάζ: Γιάννης Χαλκιαδάκης
Πρωταγωνιστούν:
Μίνα Ορφανού, Γιάννης Κοκιασμένος,
Μίνως Θεοχάρης, Μπέττυ Βακαλίδου,
Αργύρης Καβίδας, Ακης Ιωάννου και ο Γιώργος Μάζης
Λόγω υφέρποντος σωβινισμού και μιας κρυμμένης περηφάνιας ,ανάμεικτης με οργή για τους κρατούντες του πολιτισμού , ας αφήσουμε τον σκηνοθέτη να μιλήσει (λόγια που είπε στο περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ τον Δεκέμβρη του 2008)
“Η στέρηση στους εξαρτημένους ανθρώπους είναι κάτι τρομερό. Είναι η στιγμή που όλα συγκλίνουν σε μία και μόνο σκέψη, αυτή του αδιεξόδου, του τέλους. Και αυτό ή σου δίνει τρομερή δύναμη ή σε τρελαίνει. Ή και τα δύο. Ολοι οι ήρωες της ταινίας έχουν αισθανθεί μία τέτοια στιγμή, είναι αυτό που τους ενώνει. Είναι αυτό που ενώνει κι εμένα μαζί τους.
Θα μεταφραστεί με πολλούς τρόπους στον καθένα αλλά η κινητήριος δύναμη όλης της ταινίας ήταν αυτή. Μία ανάμνηση στέρησης που δεν θέλεις να επαναληφθεί και η στέρηση που βιώνεις εκείνη τη στιγμή. Να μην μπορείς να κάνεις αυτό που έχεις ανάγκη, να μην μπορείς να έχεις αυτόν ή αυτή που αγαπάς. Τον εραστή, το αλκοόλ, τον γονέα, την ελευθερία σου, το σινεμά.
Δεν σε νοιάζει, προχωράς χωρίς να σκεφτείς πολύ, χωρίς φόβο, ούτως ή άλλως η κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι (της στέρησης) είναι πολύ πιο τρομακτική από οτιδήποτε. Τουλάχιστον έτσι νομίζεις εκείνη τη στιγμή.

Γιατί μετά, όταν είσαι μέσα, τα πράγματα είναι πολύ πιο τρομακτικά αλλά πια πρέπει να κολυμπήσεις και η αδρεναλίνη ανεβαίνει σε επίπεδα μη επιτρεπτά (ευτυχώς) και αυτό σε κάνει να συνεχίσεις. Πολλές φορές να καείς.
Μετά από έναν «αγάπης αγώνα άγονο» αποφάσισα να κάνω την ταινία μόνος. Ηταν ήδη αργά στη ζωή, δεν το προγραμμάτιζα έτσι, αλλά έτσι ήρθε. Οι παραγωγοί θα προχωρούσαν μόνο αν έπαιρνα τα λεφτά του Κέντρου. Πόσο δίκιο είχαν! Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου μου αρνήθηκε δύο φορές! Σα να το ήξεραν. «Υπερβολικά queer για τα ήθη», «τολμηρές τρανσέξουαλ ερωτικές σκηνές», «το ιερόσυλο μυστικό στη μέση του σεναρίου», «μία ακόμη αδερφίστικη τρέλα του Κούτρα»… Δεν θα μάθω ποτέ. Με νοιάζει; Το είχα κάνει με την πρώτη μου ταινία και θα έπρεπε να το ξανακάνω σχεδόν δέκα χρόνια μετά. Ηττα, αλλά όπως είπα και στην αρχή τι μπορεί να είναι χειρότερο από…
Πάμε λοιπόν.
Το να βρω τη Στρέλλα ήταν ένα παράδοξο στοίχημα. Δεν φαντάστηκα πως θα ήταν το ίδιο και για τον ήρωα. Αλλά εκεί είναι που η ζωή σε εκπλήσσει. Ο Γιάννης Κοκιασμένος διάβασε το σενάριο σαν φίλος και ορκίστηκε πως αυτός θα ήταν ο Γιώργος. Κολακεύτηκα αλλά δεν το πολυπίστεψα.
Ενα χρόνο έψαχνα για τη Στρέλλα. Με αγγελίες στις εφημερίδες, με μεταμεσονύκτιες βότκες στα μπαρ και βόλτες στη λεωφόρο των Θεών!
Η φίλη μου η Μπέτυ μού έκανε παρέα περιμένοντας υπομονετικά την ημέρα του κάστινγκ για το ρόλο της Μαίρης. Δεν ήξερα αν θα τα κατάφερνε υποκριτικά, αλλά δεν με ενδιέφερε. Ηταν η Μπέτυ και θα έπαιρνε το ρόλο μόνο για αυτό. Αυτό το είχα ξεκαθαρίσει στο μυαλό μου. Αλλά η ηρωίδα; Είναι αδύνατον! Τα πράγματα άρχισαν να σοβαρεύουν, ο χρόνος να περνά, τα λεφτά να τελειώνουν. Και εκεί που αναρωτήθηκα «ποιος ανόητος φτύνει κόντρα στον άνεμο;» χτύπησε το τηλέφωνο.
Τη λένε Μίνα, είναι τρανς, είδε την αγγελία στις «Κούκλες». Κλείνω ένα ραντεβού και πάω σπίτι της. Ενα μικρό δυάρι στην Καλλιθέα. Οταν έφυγα, βράδυ πια, μέσα στο ταξί κοίταξα έξω από το παράθυρο. Είδα το είδωλο μου στο σκοτεινό τζάμι. Χαμογελούσα. «Τι έζησα Θεέ μου! » σκέφτηκα. Μου τραγούδησε όπερα, μου είπε την ιστορία της ζωής της, έκανε το δοκιμαστικό σαν να μου διάβαζε τη λίστα του σούπερμαρκετ, τόσο απλά. Μου έκανε χυμό, μίλησε με τη μητέρα της στο τηλέφωνο, μετά δάκρυσε και μετά με έκανε να γελάσω.Ηταν 25 ετών, ήταν μελαχρινή, δεν ήξερε την Αθήνα και είχε όρεξη για όλα. Ηταν η «Στρέλλα». Πήρα τηλέφωνο την συμπαραγωγό μου Ελένη Κοσσυφίδου (ήξερα πως περίμενε) και της είπα ξεκινάμε.
Και ο Γιώργος; Αυτός που την ερωτεύεται… Είδα πολλούς ηθοποιούς, οι οποίοι την κρίσιμη στιγμή όταν συνειδητοποιούσαν πως η παρτενέρ θα ήταν μη ηθοποιός και τρανσέξουαλ, άναβαν το πρώτο τσιγάρο. Εκτός από έναν. Τον εξαιρετικό Γιώργο Μ. και φυσικά τον Γιάννη Κοκιασμένο που περίμενε υπομονετικά. Ο Γιάννης τελικά έγινε ο Γιώργος και η Μίνα η Στρέλλα.
Με τη Μίνα κάναμε 10 μήνες πρόβες και με τον Γιάννη 2. Συνολικά, ένας χρόνος. Στην αρχή δύσκολα, σε σημείο απελπισίας. Σύντομα όμως άρχισαν όλα να παίρνουν μία σημασία, αδιευκρίνιστη, ουσιαστική, να γίνονται αναγκαία, επιτακτικά. Πέρασε αρκετός καιρός έτσι. Η Ελένη στην παραγωγή ήταν πάντα εκεί και η Ολυμπία, η διευθύντρια φωτογραφίας, έτοιμη, με μία πίστη που με έκανε και μένα πολλές φορές να πιστέψω δυο φορές! Οι άγρυπνες νύχτες ήταν πολλές και οι όχι αρκετά μεγάλες ημέρες επίσης. Οι ατελείωτες εξηγήσεις, οι δικαιολογίες, η αναμονή, το ταβάνι, το σκοτάδι, ο φόβος, αλλά και η αγκαλιά του φίλου μου ήταν πάντα εκεί. Σταθερή, το ίδιο δυνατή.
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2007 και οι φόβοι διαλύθηκαν. «Οταν πέφτεις, αγάπη, κολυμπάς!» μου είπε μία φίλη τρανς, μιλώντας για τη δουλειά στη λεωφόρο! Ηξερα ακριβώς τι εννοούσε. Εξάλλου η αδρεναλίνη αναλαμβάνει όπως είπαμε όλη την υπόλοιπη δουλειά! Γουάου!
Να, όμως, που τα λεφτά ήταν λίγα και έφταναν για μισή ταινία. Γυρίσαμε λοιπόν τη μισή ταινία. Σαν ανόητος σκέφτηκα πως κάποιος θα ενδιαφερθεί μετά, πως κάτι θα γίνει και ,όπως έλεγε η Σκάρλετ, έτσι κι εγώ υιοθέτησα το «θα σκεφτώ γι αυτό αύριο». Και το αύριο ήρθε και όλοι πήγαμε σπίτι μας.
Η Μίνα συγκινήθηκε. Την είδα από μακριά αλλά δεν είπα τίποτα. Δεν κατάλαβε γιατί και εάν… Οι υπόλοιποι ξέραμε πως μία μέρα μπορεί να ξαναβρεθούμε. Μπορεί όμως και όχι. Κάπως έτσι ήρθαν τα Χριστούγεννα. Και η Πρωτοχρονιά! Για δώρο στον εαυτό μου αποφάσισα να του κάνω (grand luxe και αυτοκακοποίηση συγχρόνως) δύο μέρες γυρίσματα. Τρέξιμο, βροχή, χριστουγεννιάτικα φωτάκια, και μετά… σιωπή. Πάλι!
Προσπαθούσα να παρηγορήσω τον εαυτό μου και να διατηρήσω το χιούμορ μου: Ενα μισό έργο έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει ένα ανολοκλήρωτο αριστούργημα, αφού ποτέ δεν θα τελειώσει. Οχι; Αλλά να που πάλι η ίδια ανάγκη, η ίδια τρέλλα. Αυτή τη φορά μεγαλύτερη, πιο επιτακτική. «Προτιμώ την αντανάκλαση της ζωής από τη ζωή την ίδια», θυμήθηκα τον Τριφό. Ηταν πια και ένα χρέος απέναντι στη Μίνα, στον Γιάννη, στην Μπέτυ, αλλά και σε όλη την τρανς και γκέι κοινότητα, στον εαυτό μου. Ενα χρέος απέναντι και σε όσους υποστήριξαν από την αρχή αυτήν την ταινία. Και φυσικά σε όσους την απέρριψαν χωρίς δεύτερη κουβέντα. Πάμε πάλι και εδώ τα καίμε όλα… και εμείς μαζί! Από την αρχή!
Πολλοί μπορούσαν πάλι, άλλοι θα δούλευαν σε άλλες ταινίες. Η Ολυμπία ήταν εκεί ακλόνητη και φυσικά η Ελένη, διακριτικά γύρω από όλους και μέσα σε όλους. Η Μίνα με κέφι σαν να ξαναξεκίναγε το πάρτι, ο Γιάννης αποφασισμένος να γίνουν όλα, καλύτερα! Εγιναν τα τρίτα και τελευταία γυρίσματα τον Μάρτιο και ίσως ήταν και τα πιο συναρπαστικά. Πήγαμε και στην εξοχή. Δίπλα σε ένα ποτάμι, σε κάτι αιωνόβια δέντρα, στην αρχή της άνοιξης. Σαν μία ανάμνηση από κάτι που δεν έζησα ποτέ. Αυτή η άλλη Ελλάδα. Η συγκινητική. Μπορεί να έφταιγε απλά η καλή ρακή.
Γυρίσαμε στο κέντρο της πόλης, στη λαχαναγορά. Σαν να γυρίσαμε εκεί που η μοίρα μας διέταξε. Στο στομάχι της Αθήνας. Αυτά τα γυρίσματα είχαν και την Μπέτυ. Υπέροχη, αυτοκρατορική με μία γνώση που ερχόταν από παλιά, από κάπου που πραγματικά δεν μπορείς να μαντέψεις. Ηταν και η Μαριλού, η Μάνια, η Αννα, η Γωγώ. Γυναίκες πληθωρικές, γενναίες, μεγάλες. Υπέροχες!
Τέλη Μαρτίου τελειώσαμε πάλι, αυτήν την φορά μάλλον για πάντα. Ουφ! Το μοντάζ ήταν η Αθήνα το καλοκαίρι. Ζεστή, ανυπόφορη, υγρή. Μερικά βράδια γλυκά και ήσυχα, άλλα πάλι άγρια, άυπνα, προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσω τα γαμημένα πλάνα, τις προθέσεις. Ατελείωτες συζητήσεις με τον Γιάννη (τον Χαλκιαδάκη) στο μοντάζ και μία δύναμη καινούργια που άρχισε να συναρμολογείται και να αποκτάει μια ισχυρή θέση μέσα μου.
Σήμερα το βράδυ στην αίθουσα Cinemax 7 του Βερολίνου, πολλά μάτια δάκρυσαν όχι απαραίτητα από την ίδια την ιστορία που παρακολουθούσαν στην οθόνη, δάκρυσαν από συγκίνηση για το θάρρος, την τόλμη , την δύναμη να βγούνε από την ντουλάπα της υποκριτικής νεοελληνικής πραγματικότητας, αλήθειες και εικόνες , συναισθήματα και ήχοι, από μια γωνιά του σιωπηλού κοινωνικού ασυνείδητου που συγκροτεί ερήμην των ειδικών, την ουσία του νεοελληνικού πολιτισμού. Όπως το είπε κι ο ποιητής «με ελευθερία και τόλμη».