NYMPHOMANIAC (volume 1)

NYMPHOMANIAC  (volume 1)

Σκηνοθεσία: Λαρς Φον Τρίερ

Παίζουν: Σάρλοτ Γκένσμπουργκ, Στέλαν Σκαρσγκαρντ, Στέισι Μάρτιν, Ούμα Θέρμαν, Κρίστιαν Σλέιτερ, Σία Λα Μπαφ

Διάρκεια: 124’

Η βασική (και δικαιολογημένη) ένσταση είναι ότι δε μπορείς να κρίνεις συνολικά μια ταινία όταν έχεις δει μόνο τη μισή. Μπορείς όμως να εκφράσεις σκέψεις και εντυπώσεις για το πρώτο αυτό κομμάτι κι έτσι να πεις ότι το Nymphomaniac volume 1 αποτελεί συναρπαστικό σινεμά, αντάξιο του ιδιοφυούς δημιουργού του.

Η Τέχνη για τον Τρίερ οφείλει να είναι, πέρα από αποκαλυπτική και ενοχλητική, βαθιά, διασκεδαστική, αυθάδης, εξεγερμένη, αμοραλιστική, ανοικονόμητη, σαρκαστική, αιχμηρή, κριτική, πολιτική αλλά, κυρίως, προσωπική. Γι’ αυτό το Nymphomaniac στο πρώτο μέρος του, με μια υπέροχη θρασύτητα και μια έξοχη, εμπρηστική αλαζονεία, τολμά να κοροϊδέψει μια σειρά από δόγματα του δυτικού πολιτισμού που τοποθετούν- με επιστημονικές, αντικειμενικές αξιώσεις- το γυμνό γεγονός του σεξ, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τους, επιχειρώντας να το αποκωδικοποιήσουν, να εξάγουν απ’ αυτό ηθικές επιταγές, κανονικοποιήσεις, νόρμες και πρακτικές «ομαλοποίησης»: την ψυχανάλυση ( είναι σχεδόν ξεκαρδιστικός ο τρόπος που ο Σέλιγμαν του καταπληκτικού Σκάρσγκαρντ, σαν ερασιτέχνης ψυχαναλυτής, προσπαθεί να ανάγει την ωμή και αφτιασίδωτη γλώσσα τής, τρόπον τινά, «ασθενούς» του σε άλλα συμβολικά συστήματα για να ανασύρει πιθανά κρυμμένα νοήματα και λανθάνουσες σημασίες- ξεκάθαρη αναφορά στις ψυχαναλυτικές κωδικοποιήσεις, στον τρόπο με τον οποίο, από τον Φρόυντ και μετά, η ευρωπαϊκή σκέψη τάσσεται στην πλευρά του ασυνείδητου και καταγίνεται διαρκώς με τις αποκαλύψεις ενός «κρυφού λόγου» που ζει λαθραία κάτω από τη λαλιά μας, από τις λέξεις και τις διηγήσεις των βιωμάτων μας),  τον μαρξισμό (αστικές συνήθειες που χαρακτηρίζονται θηλυπρεπείς- η πανέξυπνη στιχομυθία γύρω από το «πιρούνι του γλυκού» κι ο συσχετισμός της με εικόνες από την οκτωβριανή επανάσταση-, μπουρζουάδικος κομφορμισμός, ψυχαναγκασμός της τάξης, επιμορφωτικές πρακτικές που στοχεύουν έμμεσα στην καθυπόταξη της επαναστατικής ορμής -εδώ το σεξ είναι η μορφή της αντίστασης), τη θρησκεία (ο Σκάρσγκαρντ δεν είναι μόνο ο γιατρός-ψυχαναλυτής, είναι και ο ιερέας-εξομολόγος μιας μετριοπαθούς ποιμαντορικής που δεν κατηγορεί (όταν η Τζο βυθίζεται στις ενοχές και την αυτοαπέχθεια, αυτός έχει πάντα μια εξήγηση, μια «ερμηνεία» που αποκλείει την αμαρτία από πρόθεση – σαν διαλεκτικός εξαϋλώνει το κακό μέσα στο καλό, είναι ένας Σωκράτης σβησμένων παθών) .

Ταυτόχρονα απλώνει τις αναφορές του από τον Πόε στον Μπαχ, τα μαθηματικά και την αριθμητική ακολουθία Fibonacci, συσχετίζει την φεμινιστική σεξουαλική απελευθέρωση με όλα τα πατερναλιστικά στερεότυπα περί της «διαβολικής φύσης» της γυναίκας ( κάτι που συνδέει ευθέως το Nymphomaniac με τον Αντίχριστο), φέρνει αντιμέτωπα διαφορετικά μοντέλα σκέψης γύρω από το ίδιο θέμα (είναι η ενεργή γυναικεία σεξουαλικότητα το αντίστοιχο μιας πολιτικής εξέγερσης ή μια ακόμα μορφή αλλοτρίωσης και υποταγής στις κυρίαρχες, αστικές ιδεολογικές κατασκευές που τη θέλουν να εκμεταλλεύεται την ηδονή του άντρα για να προωθήσει υπόγεια τους σκοπούς της;) και τελικά μας αφήνει εκστασιασμένους να ξεροσταλιάζουμε για το δεύτερο μέρος, ολοκληρώνοντας, με μεγάλη μαγκιά, μια πρώτη επίθεση στη σεμνοτυφία, τον συντηρητισμό και την υποκριτική αιδημοσύνη του mainstream κινηματογράφου.

                                                                                                  

                                                                                                   Γιάννης Σμοϊλης