Αλέξης Δερμεντζόγλου"Ιστορία από το αμερικάνικο σινεμά Ν2: Η μεγάλη περιδίνηση".
Και να παίζει το τρανσίστορ τ` αμερικάνικα...Καθώς η αμερικάνικη κινηματογραφική βιομηχανία γιγαντώνεται και αποπροσωποιείται, όλος ο δυτικός κόσμος πλημμυρίζει από τα εξαγώγιμα προϊόντα της. Κι όμως, ολοένα και περισσότερο, ο σκληρός πυρήνας αυτού του εξωτικού είδους υπό εξαφάνιση που ονομάζεται σινεφίλ φαίνεται να σνομπάρει το αμερικάνικο σινεμά, καθώς διακρίνει, ή τουλάχιστον, θέλει να διακρίνει στερεότυπα που δοξάζουν τη “χώρα των ελεύθερων και γη των γενναίων” με όρους ηγεμονίας. Κανείς δεν μπορεί να βρει αδικαιολόγητη αυτή τη τάση, αν ρίξει μια λοξή ματιά στα μεγέθη με τα οποία κλείνει το box office. Αλλά από την άλλη, όπως λέει και το γνωστό γνωμικό, όποιος κρατά το σφυρί, βλέπει όλο τον κόσμο σαν καρφιά...
Κι έτσι ερχόμαστε στο εξώφυλλο ενός βιβλίου που επιθυμεί να ανατρέψει αυτή τη λογική που από μόνη της είναι στερεότυπη. Το σφυρί που εικονίζεται στο “πρόσωπο” του τελευταίου βιβλίου του Αλέξη Δερμεντζόγλου δεν είναι μια αναφορά στο αντίπαλο δέος του σφυροδρέπανου! Δεν είναι καν μια αιχμή για όσους βαρούν στο καρφί και βρίσκουν στο πέταλο. Είναι αυτό που θα επελέγε η σημειολογία για να επισφραγίσει το έργο του μοναδικού, ίσως, θεωρητικού του κινηματογράφου στην Ελλάδα που εκφέρει δημόσιο λόγο μεστό σε νοήματα και πλούσιο σε αναφορές, του ανθρώπου που έμαθε σινεμά σε πολλούς από εμάς εξ απαλών ακόμη ονύχων. Βλέπετε, αν ανά την Υφήλιο ο θεωρητικός λόγος βρίσκεται μια φορά υπό διωγμόν, στην Ψωροκώσταινα βρίσκεται δέκα. Και αν η κινηματογραφική κουλτούρα στο Δυτικό Πολιτισμό ολισθαίνει αργά, σε αυτή τη σκωληκοειδή απόφυση της Βαλκανικής Χερσονήσου που δεν έχει ούτε βιο...τεχνία, ούτε συντεστές, ούτε κοινό, ούτε παιδεία, η όποια κουλτούρα (να... φύγουμε) έχει βουλιάξει οριστικά. Από αυτά τα αντίθετα ρεύματα λοιπόν προκύπτει η δίνη.
Τι περιλαμβάνει όμως η περιδίνηση; Περισσότερο κοντά σε αυτό που τα Cahiers du Cinema του `60 θα ονόμαζαν `θεματική κριτική`, ο συγγραφέας εξετάζει συνδυαστικά τους βασικούς προβληματισμούς των δημιουργών των τελευταίων ετών και μελετά τις οπτικές τους αναπαραστάσεις. Αναζητά τη γενεαλογία αυτών των μοτίβων και το πώς εξελίσσονται στο χρόνο, εκπλήσσεται με το πόσο στενά συγγενεύουν οι εικόνες και αγωνιά για την τύχη τους στο μέλλον που είναι χλωμό, ψηφιακό και αβέβαιο. Το απόλυτο πεδίο ορισμού αυτής της περιδίνησης δεν μπορεί παρά να είναι το αμερικάνικο σινεμά, με τις φιγούρες που βγαίνουν σε μεγέθη larger than life, αλλά καταλήγουν να μεγαλώνουν τις δικές μας ζωές.
Η “Μεγάλη περιδίνηση”στροβιλίζεται στις εκδόσεις Ερωδιος.
Γκ.Μ.
2 σχόλια:
Διαβάζοντας αυτές τις «ιστορίες», στο μυαλό μου ασυναίσθητα ξεκίνησε ένα κινηματογραφικό γαϊτανάκι –όμοιο μ’ αυτό που τρέχει στο μυαλό του συγγραφέα: Κάθε σκηνή έφερνε στο νου μια άλλη σκηνή, κάθε χαρακτήρας τραβούσε από το χέρι έναν άλλο χαρακτήρα, κάθε ιστορία μπλεκόταν στο σενάριο μιας άλλης ιστορίας και κάθε ταινία έδινε έτσι τη σειρά της σε μια άλλη ταινία σ’ενα συνειρμικό γαϊτανάκι εικόνων χωρίς ουσιαστικά τελειωμό. Και δημιουργήθηκαν έτσι αβίαστα θεματικές ενότητες, προέκυψαν συνδετικοί κρίκοι ταινιών και σκηνοθετών, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο σύνολο που μέσα του χώρεσαν κάθε είδους ιστορίες από το αμερικανικό σινεμά της τελευταίας 10ετίας.
Οι «ιστορίες από το αμερικάνικο σινεμά» του Αλέξη Δερμεντζόγλου δεν είναι επουδενί ένα κινηματογραφικό εγχειρίδιο, δεν είναι οδηγός ταινιών, δεν είναι κριτική αποτίμηση. Δεν έχει την επιστημονικοφανή έπαρση ενός επαγγελματία κριτικού ούτε την αλαζονεία μιας δήθεν αυθεντίας. Αντίθετα είναι ένα βιβλίο γραμμένο με τη λαχτάρα ενός ερασιτέχνη -με την κυριολεκτική έννοια του όρου- και την αφοσίωση ενός ανθρώπου που καταναλώνει εικόνες όπως αναπνέει.
Οι «ιστορίες από το αμερικάνικο σινεμά», διηγούνται απλά και ανεπιτήδευτα ιστορίες. Ιστορίες και σκέψεις προσωπικές, που δημιουργήθηκαν στο μυαλό του συγγραφέα καθώς παρακολουθούσε αδιάλειπτα τα κινηματογραφικά έργα. Σκέψεις και ιστορίες που δημιουργούνται στο μυαλό όλων μας όταν βρισκόμαστε στα σκοτεινά καθίσματα απέναντι από τη μεγάλη ή τη μικρή οθόνη. Είναι σκέψεις που δεν χρειάζεται -δεν μπορεί- να είναι αξιολογικές. Γι’ αυτό άλλωστε κι έχουν αξία. Και γι’αυτό διαφέρουν στον καθένα μας.
Οι «ιστορίες» αυτές θα είναι αναμφίβολα μια αφορμή για κάθε κινηματογραφόφιλο να πλάσει τις δικές του ιστορίες, διαφωνώντας ή συμφωνώντας με τις επιλογές του συγγραφέα, προσθέτοντας ονόματα και τίτλους που τυχόν λείπουν, αναπολώντας τις δικές του, προσωπικές σκηνές, αξιολογώντας τις δικές του αγαπημένες ταινίες και συνδέοντάς τες με άλλες, περισσότερο ή λιγότερο αγαπημένες, αλλά πάντα για κάποιο ιδιαίτερο λόγο σημαντικές. Ο Αλέξης Δερμεντόγλου, παίζοντας συνεχώς με το μοτίβο της απώλειας και της απουσίας, γεμίζει το κενό αυτό με ιστορίες από το αμερικάνικο σινεμά, βουτώντας στη δίνη των κινηματογραφικών εικόνων. Και μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του, μας καλεί κι εμάς σ’αυτή την περιδίνηση.Μια κινηματογραφική πρό(σ)κληση σε ένα διασκεδαστικό παιχνίδι εικόνων και ταυτόχρονα ένα ουσιαστικό μάθημα για την ιστορία του αμερικάνικου σινεμά, μέσα από ιστορίες που, χωρίς να το γνωρίζουμε, μοιραστήκαμε στις σκοτεινές αίθουσες.
Μεγάλωσα, όπως και μια σειρά Θεσσαλονικιών, ανθρώπων του σινεμά κυρίως, με τα γραπτά του. Ακόμα και τώρα όμως, είκοσι χρόνια μετά, ο Αλέξης Δερμεντζόγλου συνεχίζει να ερωτεύεται τις ταινίες με την ίδια ένταση και να γράφει γι' αυτές με το ίδιο πάθος. Μακριά από αποστασιοποιημένες, ακαδημαϊκές προσεγγίσεις ή lifestyle κουτσομπολιό μεταμφιεσμένο σε κριτική, «επιτίθεται» στις κινηματογραφικές εικόνες μ' έναν ασυγκράτητο όσο και τρυφερό τρόπο, έναν αυθεντικό ρομαντισμό που όλοι μας σχεδόν φροντίζουμε να ξεχνάμε στο πέρασμα του χρόνου. Την ευκαιρία, λοιπόν, ν' ανακαλύψουμε ότι ο περί κινηματογράφου λόγος μπορεί να διατηρεί ακόμα αυτές τις αρετές μάς δίνει η πρόσφατη έκδοση του «Ιστορίες από το Αμερικανικό Σινεμά
Ν. 2: Η Μεγάλη Περιδίνηση», μια αναπάντεχη διαδρομή σ' ένα τόσο οικείο όσο και γεμάτο εκπλήξεις κινηματογραφικό τοπίο. Μια σειρά κειμένων, που συνεχίζει από το 1998 όπου είχε σταματήσει το «Ιστορίες από το Αμερικανικό Σινεμά» (επίσης από τις εκδόσεις Ερωδιός), μας εκπλήσσει με την οξύτητα, την ευρηματικότητα και εν τέλει την απλότητα με την οποία μας αποκαλύπτει την αθέατη πλευρά σχεδόν 200 ταινιών - αυτών που αποτελούν το κυρίαρχο σώμα του αφηγηματικού σινεμά την τελευταία δεκαετία. Είναι το «Μόναχο» η κορυφαία ανάμεσά τους; Δίκαια προσπεράστηκαν από την κριτική φιλμ όπως τα «Number 23», «Διπλός Κίνδυνος» ή «Η Πηγή της Ζωής»; Ποιος είναι ο Ρόμπερτ Χάρμον και τι μας επιφυλάσσει «Η Πύλη της Κολάσεώς» του; Τι συνδέει το «Φαρενάιτ 9/11» με το «Scary Movie 4»; Οι απρόοπτες απαντήσεις -όαση μέσα σε μια έρημο κοινοτοπιών που μας περιβάλλει- μπορεί να σας εκπλήξουν, να σας διασκεδάσουν, ακόμα και να σας εκνευρίσουν. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα σας κάνουν να πλήξετε, γι' αυτό αξίζει τον κόπο να τις ανακαλύψετε.
Χρήστος Μήτσης chmitsis@athinorama.gr
Δημοσίευση σχολίου