Before Sunrise – Πριν το ξημέρωμα (1995)
Sunrise: η νεανική ηλικία, το «ξημέρωμα» της ζωής και της ενηλικίωσης
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Richard Linklater
ΣΕΝΑΡΙΟ: Richard Linklater
Kim Krizan
ΔΙΑΝΟΜΗ ΡΟΛΩΝ: Ethan Hawke
Julie Delpy
Andrea Eckert
Erni Mangold
Dominik Castell
Bilge Jeschim
Kurti
κ.α.
Δ/ΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Lee Daniel
ART DIRECTION: Florentina Welley
EXECUTIVE PRODUCER: John Sloss
ΜΟΝΤΑΖ: Sandra Adair
Sheri Galloway
ΜΟΥΣΙΚΗ: Fred Frith
Μία νεαρή Γαλλίδα, που μόλις έχει τελειώσει τις σπουδές της, η Celine (Julie Delpy), συναντάει έναν νέο Αμερικάνο, τον Jesse (Ethan Hawke) σε ένα τρένο που πηγαίνει από τη Βουδαπέστη στη Βιέννη. Ο Jesse θα πρέπει να μείνει όλο το βράδυ στη Βιέννη για να πάρει το επόμενο πρωί ένα άλλο τρένο. Όμως δεν έχει λεφτά για ξενοδοχείο, και έτσι παρακαλεί την Celine να του κάνει παρέα και εκείνη δέχεται. Έτσι, θα έχουν 14 ώρες στη διάθεσή τους για να γνωρίσουν την πόλη και να γνωριστούν μεταξύ τους, ενώ το πρωί θα πρέπει να χωρίσουν. Η γνωριμία τους αποδεικνύει ότι οι καρδιές τους και το μυαλό τους βρίσκονται σε τέλεια αρμονία, αλλά όταν το ξημέρωμα έρχεται η ώρα του χωρισμού δεν ανταλλάζουν ούτε τηλέφωνα, ούτε καν επίθετα και κλείνουν ραντεβού στο ίδιο σημείο μετά από έξι μήνες.
Το τέλος μένει ανοιχτό και ο θεατής μπορεί να φανταστεί την εξέλιξη της ιστορίας όπως του ταιριάζει. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι η πόλη ζει, έχει χαρακτήρα και τα τρένα, όπως και οι άνθρωποι ταξιδεύουν από μέρος σε μέρος για να ζήσουν εμπειρίες που τους κάνουν πιο ώριμους και ευτυχισμένους. Και αυτό γιατί η ταινία ξεκινάει και τελειώνει με πλάνα των σημείων που επισκέφτηκαν οι ήρωες στην διαδρομή τους, σαν ένα είδος τουριστικής περιήγησης.
Είναι πολύ σπάνιο το φαινόμενο μία ρομαντική ιστορία να είναι πρωτότυπη και να αποφεύγει κάθε στοιχείο γλυκανάλατου. Και όμως, ο Richard Linklater το καταφέρνει και πολύ καλά μάλιστα. Στήνει έναν έρωτα γεμάτο ρεαλισμό, χωρίς να βασίζεται στην κλασική δομή του Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Όλα δείχνουν τόσο πραγματικά που θυμίζουν στον θεατή τη δική του ζωή και τα δικά του όνειρα. Όλη η απαιτούμενη μαγεία του είδους προκύπτει από την φυσικότητά τους και την πραγματική ομορφιά της πόλης. Η Celine και ο Jesse μπορούν κάλλιστα να είναι κάποιος από μας ή κάποιος φίλος μας.
Ο σκηνοθέτης έχει καταφέρει να αγκαλιάσει τους χαρακτήρες του, αλλά και το συνεργείο και τους θεατές. H Delpy αναμφίβολα περιέχει μέσα της την Celine και ο Hawke τον Jesse. Με μαγικό τρόπο, o Linklater, δίνει αξία στα μικρότερα πράγματα όχι μόνο της ζωής αλλά και του κινηματογραφικού κάδρου. Δίνεται τεράστια σημασία στις κινήσεις και τις υπόνοιες των χαρακτήρων, όπως στην σκηνή στο δισκοπωλείο, που οι ήρωες αμήχανα αποφεύγουν ο ένας το βλέμμα του άλλου . Μες στην ομορφιά και τον έρωτα συζητούν πολύ σημαντικά θέματα, όπως οι σχέσεις, οι θρησκεία, η μεταφυσική, χωρίς όμως να γίνεται βαρύ και χωρίς να γίνεται διδακτικό, αφού οι απαντήσεις είναι του θεατή. Πραγματικά αξιοθαύμαστο αφού με απλά και φτηνά κινηματογραφικά μέσα πλημμυρίζει την καρδιά και το μυαλό του δέκτη.
Η κάμερα τους ακολουθεί στο steadicam και ο φωτισμός είναι πραγματικός, οπότε η αίσθηση του ρεαλισμού βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ο Linklater μας ξεναγεί στην πόλη, στον κόσμο, στο σκηνικό της ταινίας. Αυτό που θέλει να πει είναι αληθινό. Συνέβη πραγματικά. ( Κάτι που ακολουθεί και σε άλλες ταινίες του, όπως το subUrbia). Για παράδειγμα η καταπληκτική σκηνή στο πάρκο, όπου τα δέντρα, ενώ ο ουρανός ξημερώνει, υπογραμμίζουν τη σεξουαλική επαφή των χαρακτήρων με ρομαντισμό και αλήθεια, χωρίς ίχνος προκλητικότητας. Όπως το αντιμετωπίζουν οι ήρωες, έτσι το αντιμετωπίζουν και οι θεατές.
Oι ερμηνείες είναι απλώς καταπληκτικές και δεν είναι τυχαίο που οι ηλικίες των πρωταγωνιστών συμπίπτουν με εκείνες των χαρακτήρων. Εξάλλου και οι ίδιοι οι ηθοποιοί έχουν δηλώσει ότι σε αυτούς τους χαρακτήρες βάλανε στοιχεία του εαυτού τους. Έτσι, προκύπτουν ήρωες φυσικοί και ανεπιτήδευτοι.
Έχει συχνές αναφορές σε ταινίες της Νοuvelle Vague όπως το L’annee derniere a Marienbad του Alain Resnais (1961) και το Ma nuit chez Maud του Eric Rohmer (1969).
Θεοδώρα Μαλλιαρού
Sunrise: η νεανική ηλικία, το «ξημέρωμα» της ζωής και της ενηλικίωσης
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Richard Linklater
ΣΕΝΑΡΙΟ: Richard Linklater
Kim Krizan
ΔΙΑΝΟΜΗ ΡΟΛΩΝ: Ethan Hawke
Julie Delpy
Andrea Eckert
Erni Mangold
Dominik Castell
Bilge Jeschim
Kurti
κ.α.
Δ/ΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Lee Daniel
ART DIRECTION: Florentina Welley
EXECUTIVE PRODUCER: John Sloss
ΜΟΝΤΑΖ: Sandra Adair
Sheri Galloway
ΜΟΥΣΙΚΗ: Fred Frith
Μία νεαρή Γαλλίδα, που μόλις έχει τελειώσει τις σπουδές της, η Celine (Julie Delpy), συναντάει έναν νέο Αμερικάνο, τον Jesse (Ethan Hawke) σε ένα τρένο που πηγαίνει από τη Βουδαπέστη στη Βιέννη. Ο Jesse θα πρέπει να μείνει όλο το βράδυ στη Βιέννη για να πάρει το επόμενο πρωί ένα άλλο τρένο. Όμως δεν έχει λεφτά για ξενοδοχείο, και έτσι παρακαλεί την Celine να του κάνει παρέα και εκείνη δέχεται. Έτσι, θα έχουν 14 ώρες στη διάθεσή τους για να γνωρίσουν την πόλη και να γνωριστούν μεταξύ τους, ενώ το πρωί θα πρέπει να χωρίσουν. Η γνωριμία τους αποδεικνύει ότι οι καρδιές τους και το μυαλό τους βρίσκονται σε τέλεια αρμονία, αλλά όταν το ξημέρωμα έρχεται η ώρα του χωρισμού δεν ανταλλάζουν ούτε τηλέφωνα, ούτε καν επίθετα και κλείνουν ραντεβού στο ίδιο σημείο μετά από έξι μήνες.
Το τέλος μένει ανοιχτό και ο θεατής μπορεί να φανταστεί την εξέλιξη της ιστορίας όπως του ταιριάζει. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι η πόλη ζει, έχει χαρακτήρα και τα τρένα, όπως και οι άνθρωποι ταξιδεύουν από μέρος σε μέρος για να ζήσουν εμπειρίες που τους κάνουν πιο ώριμους και ευτυχισμένους. Και αυτό γιατί η ταινία ξεκινάει και τελειώνει με πλάνα των σημείων που επισκέφτηκαν οι ήρωες στην διαδρομή τους, σαν ένα είδος τουριστικής περιήγησης.
Είναι πολύ σπάνιο το φαινόμενο μία ρομαντική ιστορία να είναι πρωτότυπη και να αποφεύγει κάθε στοιχείο γλυκανάλατου. Και όμως, ο Richard Linklater το καταφέρνει και πολύ καλά μάλιστα. Στήνει έναν έρωτα γεμάτο ρεαλισμό, χωρίς να βασίζεται στην κλασική δομή του Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Όλα δείχνουν τόσο πραγματικά που θυμίζουν στον θεατή τη δική του ζωή και τα δικά του όνειρα. Όλη η απαιτούμενη μαγεία του είδους προκύπτει από την φυσικότητά τους και την πραγματική ομορφιά της πόλης. Η Celine και ο Jesse μπορούν κάλλιστα να είναι κάποιος από μας ή κάποιος φίλος μας.
Ο σκηνοθέτης έχει καταφέρει να αγκαλιάσει τους χαρακτήρες του, αλλά και το συνεργείο και τους θεατές. H Delpy αναμφίβολα περιέχει μέσα της την Celine και ο Hawke τον Jesse. Με μαγικό τρόπο, o Linklater, δίνει αξία στα μικρότερα πράγματα όχι μόνο της ζωής αλλά και του κινηματογραφικού κάδρου. Δίνεται τεράστια σημασία στις κινήσεις και τις υπόνοιες των χαρακτήρων, όπως στην σκηνή στο δισκοπωλείο, που οι ήρωες αμήχανα αποφεύγουν ο ένας το βλέμμα του άλλου . Μες στην ομορφιά και τον έρωτα συζητούν πολύ σημαντικά θέματα, όπως οι σχέσεις, οι θρησκεία, η μεταφυσική, χωρίς όμως να γίνεται βαρύ και χωρίς να γίνεται διδακτικό, αφού οι απαντήσεις είναι του θεατή. Πραγματικά αξιοθαύμαστο αφού με απλά και φτηνά κινηματογραφικά μέσα πλημμυρίζει την καρδιά και το μυαλό του δέκτη.
Η κάμερα τους ακολουθεί στο steadicam και ο φωτισμός είναι πραγματικός, οπότε η αίσθηση του ρεαλισμού βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ο Linklater μας ξεναγεί στην πόλη, στον κόσμο, στο σκηνικό της ταινίας. Αυτό που θέλει να πει είναι αληθινό. Συνέβη πραγματικά. ( Κάτι που ακολουθεί και σε άλλες ταινίες του, όπως το subUrbia). Για παράδειγμα η καταπληκτική σκηνή στο πάρκο, όπου τα δέντρα, ενώ ο ουρανός ξημερώνει, υπογραμμίζουν τη σεξουαλική επαφή των χαρακτήρων με ρομαντισμό και αλήθεια, χωρίς ίχνος προκλητικότητας. Όπως το αντιμετωπίζουν οι ήρωες, έτσι το αντιμετωπίζουν και οι θεατές.
Oι ερμηνείες είναι απλώς καταπληκτικές και δεν είναι τυχαίο που οι ηλικίες των πρωταγωνιστών συμπίπτουν με εκείνες των χαρακτήρων. Εξάλλου και οι ίδιοι οι ηθοποιοί έχουν δηλώσει ότι σε αυτούς τους χαρακτήρες βάλανε στοιχεία του εαυτού τους. Έτσι, προκύπτουν ήρωες φυσικοί και ανεπιτήδευτοι.
Έχει συχνές αναφορές σε ταινίες της Νοuvelle Vague όπως το L’annee derniere a Marienbad του Alain Resnais (1961) και το Ma nuit chez Maud του Eric Rohmer (1969).
Θεοδώρα Μαλλιαρού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου