Σκηνοθεσία: Philipp Stoelzl
Παίζουν: Alexander Fehling, Miriam Stein, Moritz Bleibtreu, Volker Bruch, Burghardt Klaussner, Henry Huebchen.
Γερμανία, 2010. Διάρκεια: 100΄
Στην Έσση του 1772 μας μεταφέρει η γερμανική ταινία που σας παρουσιάζουμε σήμερα. Εκεί, ο νεαρός ασκούμενος δικηγόρος Γιόχαν Γκαίτε παραμελεί την μελέτη των νόμων για χάρη της ποίησης, αλλά και της ανέμελης νεανικής ζωής. Ο αυθόρμητος, ιδιόρρυθμος και μάλλον αφελής Γιόχαν θα ερωτευθεί μια νεαρά, την Λότε, και από την ατυχή κατάληξη του έρωτα αυτού θα εμπνευστεί το πρώτο του μεγάλο έργο, το οποίο και θα τον εκτοξεύσει στο λογοτεχνικό στερέωμα, τα Πάθη του νεαρού Βέρθερου.
Πρόκειται για μια αμιγώς εμπορική ταινία, κι όταν λέμε εμπορική ταινία εννοούμε τα εξής: Από απόψεως περιεχομένου απέχει από ακρότητες, φροντίζει να «στρογγυλεύει» τις άκρες, να γενικολογεί, έτσι ώστε να αρέσει σε όλους κι από λίγο. Παρουσιάζει εύπεπτες, γνωστές και παραδεδεγμένες αλήθειες, για να μην προκαλεί και να μην απωθεί κανένα δυνητικό θεατή. Από απόψεως μορφής φροντίζει να απέχει από οποιονδήποτε εκφραστικό ή στιλιστικό πειραματισμό. Κινείται στην πεπατημένη, χρησιμοποιεί παλιά και δοκιμασμένα κόλπα, κινητοποιεί στερεότυπα, προκειμένου να έχει σίγουρο και εγγυημένο αποτέλεσμα. Δεν «σκαλώνει», δεν μακρηγορεί, βλέπεται εύκολα, και ξεχνιέται εξίσου εύκολα. Κατόπιν αυτών θα αναρωτηθείτε ίσως γιατί σας την προτείνουμε; Σας την προτείνουμε γιατί όλοι μας έχουμε ανάγκη κάποια στιγμή να καταφεύγουμε στην ευκολία, δεν βρισκόμαστε μονίμως σε θέση να διεκπεραιώνουμε δύσκολες αποκωδικοποιήσεις, κάπου μας ξεκουράζει και μας αναζωογονεί το γνωστό και το οικείο. Επίσης γιατί δεν είμαστε όλοι μας παλιοί και έμπειροι, υπάρχουν και νέα παιδιά που δεν έχουν ακόμα τόσο οξυμένη αντίληψη της αισθητικής ιστορίας του κινηματογράφου, πολύ απλά δεν έχουν προλάβει να δουν τόσο πολλά, οπότε δεν συνειδητοποιούν το τετριμμένο του πράγματος. Και σαν μια απλή ιστορία ενός νεανικού έρωτα ο οποίος δίνει φτερά στη δημιουργικότητα, η ταινία αξίζει. Εκπέμπει στον θεατή ένα απλό, μα άμεσο μήνυμα «Ζήσε και δημιούργησε». Τέλος, σας την προτείνουμε γιατί μας δίνει την αφορμή να κάνουμε μερικές σκέψεις περί καλλιτεχνικής διάνοιας και αναπαράστασής της: η ταινία δείχνει να υπονοεί ότι υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ προσωπικής εμπειρίας και λογοτεχνικής έμπνευσης. Κάτι σαν «ζήσε, για να έχεις να γράψεις». Γνωρίζουμε όμως από τον βίο μεγάλων συγγραφέων όπως ο Μαρσέλ Προυστ και σκηνοθετών όπως ο Άλφρεντ Χίτσκοκ ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, τουλάχιστον όχι πάντοτε. Ο Προυστ είχε πει ότι κάθε άνθρωπος μέχρι την ηλικία των είκοσι έχει ζήσει επαρκή βιώματα και συναισθήματα για να συγγράψει ένα μεγάλο λογοτεχνικό έργο. Ο δε Χίτσκοκ είναι γνωστό ότι βάσισε όλο το φοβικό κλίμα που δεσπόζει στο έργο του σε ένα και μοναδικό παιδικό του βίωμα. Κάτι άλλο που δείχνει να υπονοεί η ταινία, και εδώ έγκειται η μεγαλύτερη αποτυχία της, είναι ότι το γράψιμο, και μάλιστα το ποιοτικό γράψιμο, είναι κάτι εύκολο, που μπορεί να γίνει με ένα ξέσπασμα. Ζεις έναν μεγάλο έρωτα που τελειώνει άδοξα, κλείνεσαι σ’ ένα δωμάτιο, γράφεις ασταμάτητα, και μια ωραία πρωία βρίσκεσαι με ένα αριστούργημα υπό μάλης. Αυτό που λείπει είναι η απεικόνιση της κοπιώδους και χειρονακτικής εργασίας της γραφής, όπως απουσιάζει επίσης και η απεικόνιση της εξίσου κοπιώδους προεργασίας της. Γιατί το γράψιμο δεν είναι κάτι που πέφτει από τον ουρανό, αλλά προϋποθέτει σκληρή δουλειά και εντρύφηση στη λογοτεχνία, μια βαθιά καλλιέργεια και παιδεία. Δυστυχώς η ταινία χάνει την ευκαιρία να προβάλλει την ανθρωπιστική και καλλιτεχνική παιδεία σαν απαραίτητο υπόβαθρο της προσωπικής επιτυχίας στις τέχνες και τα γράμματα, όπως επίσης χάνει την ευκαιρία να διεισδύσει στη διαδικασία της έμπνευσης, αν και η αλήθεια είναι ότι την θίγει σαν θέμα, όταν δείχνει τον νεαρό Γκαίτε να συνθέτει τετράστιχα για την καλή του. Ως έχει, η ταινία δίνει κουράγιο και έμπνευση στους νέους να ασχοληθούν με τις τέχνες και τα γράμματα, τους αποκρύπτει όμως τον κόπο και την προεργασία, πνευματική και ψυχική, που απαιτείται.
Αγγελος Γιάννου φιλμ νουαρ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου